14 Σεπτεμβρίου 2104: Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό Κράτος

Η Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό Κράτος καθιερώθηκε με ομόφωνη απόφαση της Βουλής των Ελλήνων στις 24 Σεπτεμβρίου 1998 και τιμάται κάθε χρόνο στις 14 Σεπτεμβρίου. Την πρωτοβουλία είχαν τρεις βουλευτές του ΠΑΣΟΚ με μικρασιατική καταγωγή, ο Γιάννης Καψής, ο Γιάννης Διαμαντίδης και ο Γιάννης Χαραλάμπους, οι οποίοι κατέθεσαν τη σχετική πρόταση νόμου στις 12 Μαΐου 1997.

Η σχετική εισηγητική έκθεση που κατατέθηκε στη Βουλή των Ελλήνων έλεγε τα εξής:

"Η κατάρρευση των ελληνικών δυνάμεων το 1922 στη Μικρά Ασία, οι σφαγές, λεηλασίες και προσφυγιά που ακολούθησαν, αποτελούν το αποκορύφωμα μιας συστηματικής προσπάθειας εξόντωσης του ελληνικού στοιχείου από τα χώματα της Μικρά Ασίας, που έβαλε τέρμα στην τρισχιλιετή παρουσία του στην πέραν του Αιγαίου Ελλάδα, μια περιοχή όπου αναπτύχθηκε η ωριμότερη φάση του ελληνικού πολιτισμού.

Μια διαδρομή πολιτισμού που ξεκίνησε με τον Όμηρο, τον Ηρόδοτο, το Θαλή. πέρασε στο χριστιανικό ελληνισμό με το Βασίλειο, το Γρηγόριο, τον Ιωάννη και έκλεισε με το Σεφέρη και το Βενέζη. Μια διαδρομή που άντεξε σε Πέρσες, Ρωμαίους, Σελτζούκους και Οθωμανούς, μόνο με ολοκληρωτικό ξεκλήρισμα μπορούσε να διακοπεί και να επιτρέψει τη δημιουργία τουρκικού εθνικού κράτους, σε ένα γεωγραφικό χώρο που μεγαλούργησε η ιδέα του πολυεθνικού κράτους με ελληνική κουλτούρα και συνείδηση, είτε στην εποχή των επίγονων είτε στην εποχή των Ρωμαίων είτε στην εποχή των Βυζαντινών είτε στην εποχή των Οθωμανών.

Την τερατώδη αυτή γερμανική σύλληψη πρώτοι οι Νεότουρκοι ανέλαβαν να κάνουν πράξη. Και κοντά στις βάρβαρες ασιατικές μεθόδους του βίαιου εξισλαμισμού, του γενιτσαρισμού και των κατά τακτά διαστήματα φυλετικών εκκαθαρίσεων ήρθε να προστεθεί η τευτονική ψυχρή μεθοδικότητα με τη λειτουργία των περίφημων ταγμάτων εργασίας. Η διαδρομή Αιγαίο ­ Πόντος ­ Αρμενία ­ Συρία αποτέλεσε την τακτική εκδρομή των παππούδων μας, που οδήγησε στη δραματική μείωση του ανδρικού πληθυσμού. Μέσω των ταγμάτων εργασίας εξοντώθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες σε μια εθνική γενοκτονία εφάμιλλη των Αρμενίων, την ίδια ακριβώς εποχή. Η νίκη του Κεμάλ, που υλοποιεί τις καινοφανείς ιδέες του Παντουρκισμού και την αφομοίωση των εθνοτήτων μέσα στην ιδέα του τουρκισμού, δίνει φτερά τους άτακτους συμμορίτες που επιδίδονται σε μια πρωτοφανούς αγριότητας σφαγή του ελληνικού στοιχείου στη Μικρά Ασία κάτω από το αδιάφορο βλέμμα της "πολιτισμένης Δύσης" και των "συμμάχων" μας.

• Και κλείνει ο ιστορικός κύκλος του Ελληνισμού στην περιοχή της Μικρά Ασίας μετά τρεις χιλιάδες χρόνια.
• Ενάμισι εκατομμύριο πρόσφυγες μπολιάζουν την πάτρια γη με το δυναμισμό και την προοδευτικότητα που κουβαλάνε.
• Πεντακόσιες χιλιάδες νεκροί μένουν πίσω, θύματα μιας από τις πιο συστηματικές εκκαθαρίσεις που γνώρισε η παγκόσμια ιστορία.
• Εκατοντάδες χιλιάδες, είτε με τη βία είτε για να διασωθούν, τουρκεύουν στις δύσκολες ημέρες δημιουργώντας το υπαρκτό σήμερα στην Τουρκία κομμάτι των με ελληνική συνείδηση "κρυπτοχριστιανών".

Αυτό το κομμάτι της ιστορίας μας, σημαντικό όσο λίγα, υπάρχει μια τάση να υποβαθμίζεται, λες και δημιουργεί ενοχές. Η ραχοκοκαλιά του ελληνικού πολιτισμού εξαφανίζεται μαζί με τις παραδόσεις και μια τρισχιλιετή καρποφόρα ελληνική παρουσία, χωρίς καμία προσπάθεια να διασωθεί. Η ελληνική ιστορία κινδυνεύει να διασωθεί ανάπηρη, χωρίς την οικουμενική διάσταση της, που είναι η αποθέωση του ελληνικού πνεύματος, και μόνο η δραστηριότητα μερικών προσφυγικών σωματείων προσπαθεί απεγνωσμένα να κρατήσει άσβεστη τη μνήμη. Και μνήμη δεν σημαίνει αλυτρωτισμό, αλλά πάνω από όλα σημαίνει σεβασμό στα πάτρια, στην ιστορική αλήθεια και τις παραδόσεις μας που είναι όχι μονό ελληνική κληρονομιά, αλλά κληρονομιά του παγκοσμίου πνεύματος.

1. Για να υπάρξει σεβασμός στην ιστορική μνήμη.
2. Για να καταδικαστούν οι ευρωπαϊκής έμπνευσης και τουρκικής εκτέλεσης θηριωδίες που καθιέρωσαν στον αιώνα μας τη λογική των εθνικών εκκαθαρίσεων, που παρά τα όσα θα πίστευε κανείς την είδαμε να ξαναζωντανεύει στις μέρες μας.
3. Για να απαξιωθούν για το μέλλον τέτοιες πολιτικές.
4. Για να σωθεί η μνήμη των αδελφών μας που αποτέλεσαν θύματα της τουρκικής θηριωδίας.

Αυτό το κομμάτι της ιστορίας μας, σημαντικό όσο λίγα, υπάρχει μια τάση να υποβαθμίζεται, λες και δημιουργεί ενοχές. Η ραχοκοκαλιά του ελληνικού πολιτισμού εξαφανίζεται μαζί με τις παραδόσεις και μια τρισχιλιετή καρποφόρα ελληνική παρουσία, χωρίς καμία προσπάθεια να διασωθεί. Η ελληνική ιστορία κινδυνεύει να διασωθεί ανάπηρη, χωρίς την οικουμενική διάσταση της, που είναι η αποθέωση του ελληνικού πνεύματος, και μόνο η δραστηριότητα μερικών προσφυγικών σωματείων προσπαθεί απεγνωσμένα να κρατήσει άσβεστη τη μνήμη. Και μνήμη δεν σημαίνει αλυτρωτισμό, αλλά πάνω από όλα σημαίνει σεβασμό στα πάτρια, στην ιστορική αλήθεια και τις παραδόσεις μας που είναι όχι μονό ελληνική κληρονομιά, αλλά κληρονομιά του παγκοσμίου πνεύματος.

Είναι ανάγκη να καθιερωθεί μια μέρα μνήμης αυτής της γενοκτονίας για να μνημονεύουμε τα θύματα, για να προνοούμε για το μέλλον, για να νοιαστούμε γι αυτή την τεράστια εθνική και πολιτιστική παρακαταθήκη, που τείνει να χαθεί στο βωμό των πολιτικών σκοπιμοτήτων".

Από τα πρακτικά της συνεδρίασης υπογραμμίζουμε τα εξής: 

• Η ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των Μικρασιατών Ελλήνων δεν μπορεί να είναι ένα μνημόσυνο μίσους και αλυτρωτισμού, αλλά μια πρόκληση να γνωρίσουμε, ως λαός, το γεωπολιτικό περιβάλλον στο οποίο ζούμε σε συνάρτηση με την αντίστοιχη θεώρηση των Τούρκων και να χαράξουμε μια πολιτική με βάθος, που στοχεύει όχι σε επιμνημόσυνους στίχους ποιητών, αλλά στην εμπέδωση αισιοδοξίας και πίστης στο λαό μας, ότι αυτό το έθνος στο οποίο ανήκουμε, μπορεί να επιβιώσει στο μέλλον. Μέσα στο πρώτα εβδομήντα χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή, τη μεγαλύτερη καταστροφή που υπέστη το έθνος μας στην ιστορία του, παρατηρούμε ότι όχι μόνο δεν σταμάτησε η πορεία συρρίκνωσης του ελληνισμού, αλλά από κεκτημένη ταχύτητα και δυναμική, αργά αλλά σταθερά, τίθεται υπό αμφισβήτηση και αυτός ο καθαυτό ελλαδικός χώρος.

• Eίναι ανάγκη, ως λαός. να ανακτήσουμε τη μνήμη μας, να βγούμε από την ηθική αναισθησία απέναντι στην ιστορία μας και να ασχοληθούμε με τις σχέσεις με τους γειτονικούς λαούς, κατά τρόπο σοβαρό και υπεύθυνο, χωρίς φανφάρες και υστερίες. Με σεβασμό στην ιστορία μας, χωρίς αλαζονεία και κομπασμό.
• Η ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των Μικρασιατών Ελλήνων δεν έχει σαν στόχο ένα στείρο μνημόσυνο, ερήμην του λαού και ειδικά της νεολαίας μας. Δεν έχει στόχο να εξάπτει πάθη και αλυτρωτισμούς. Δεν έχει στόχο να ανοίγει ένα διαρκές ετήσιο μέτωπο με τους "βάρβαρους" γείτονες. Έχει στόχο να μην καλύπτονται βαναυσότητες, που η λήθη επιτρέπει την επανάληψη τους. Έχει στόχο να μην καταστεί η βία και η δύναμη, νόμος της διεθνούς τάξης, να μελετήσουμε την ιστορία και να εξαγάγουμε συμπεράσματα και σοφία, να τιμήσουμε την εθνική μας κληρονομιά, να μελετήσουμε τα γεωπολιτικά δεδομένα της πολιτικής με φρόνηση, προβλεπτικότητα και όχι με στείρους εγωισμούς και προκαταλήψεις. Να προικίσουμε τη νεολαία με στόχους και οράματα, να στείλουμε ένα μήνυμα ειρηνικής συμβίωσης στην περιοχή, στηριγμένης όμως στον αλληλοσεβασμό και όχι στη βία και το φόβο και να διακηρύξουμε ότι η απώλεια της εθνικής μνήμης είναι το τελευταίο στάδιο πριν το τέλος.

 

• Ένα πλήθος ιστορικών θεωρούν­ και όχι άδικα­ πως η Μικρασιατική καταστροφή και ο εκριζωμός από την εστία ενός πολιτισμού 3.000 ετών, αποτελεί οδυνηρότερο κακό για την Ελλάδα ακόμα και από αυτή την πτώση του Βυζαντίου.
• Η πρόταση χαρακτηρίζει ως γενοκτονία και όλα εκείνα τα γεγονότα τα οποία συνέβησαν εις βάρος του αμάχου πληθυσμού στη Σμύρνη και στις γύρω περιοχές. Εξανδραποδισμοί, εμπρησμοί, ξυλοδαρμοί, τάγματα εργασίας και ατέλειωτες πορείες μέσα στα αχανή βάθη της Μικρά Ασίας. Αυτά συνιστούν γενοκτονία και ιστορικά. αλλά και νομικά, βάσει της αποφάσεως της Γενικής Συνελεύσεως του OHE στις 9 Σεπτεμβρίου του 1948. Όμως δεν είναι τα γεγονότα αυτά απλώς γενοκτονία, αλλά ριζεκτομή, με τη πολιτική, εκκλησιαστική και τη διπλωματική έννοια του όρου. Επομένως, όσοι φοβούνται, μήπως υποπέσουμε στο ολίσθημα να θεωρηθούν τα στρατιωτικά γεγονότα, ως γενοκτονία, είναι έξω από το πνεύμα αυτής της προτάσεως.
• Ο ηθικός αυτουργός αυτού του φοβερού εγκλήματος ήταν η άρχουσα τάξη της Τουρκίας, οι άτακτοι του Κεμάλ Ατατούρκ.
• Είναι μια οφειλόμενη πράξη και στην ιστορική μνήμη και στους αδελφούς μας της Μικρά Ασίας. Όμως, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει, η αναγνώριση αυτής της ημέρας ως ημέρας μνήμης, να ανακινεί σκέψεις και υποψίες ότι η Ελλάδα έρχεται να ρίξει "λάδι στη φωτιά". Η ιστορική μνήμη δεν μπορεί να αναπαράγεται σε καθημερινή πολιτική πρακτική. Πρέπει να είναι παρούσα και να διδάσκει. Η γενοκτονία των Ποντίων και των Αρμενίων είναι δύο θλιβερές σελίδες της νεώτερης ιστορίας. Η καταδίκη από την παγκόσμια κοινωνία πρέπει να είναι ομόφωνη. 

• Πέρασαν 77 χρόνια περίπου από τη γενοκτονία αυτή και η Πολιτεία δεν έσκυψε πάνω στo πρόβλημα των Ελλήνων της Μικρά Ασίας, δεν τους αγκάλιασε όσο θα έπρεπε. Ευτυχώς όμως, οι πρόσφυγες που μεταφέρθηκαν από τη Μικρά Ασία, διατήρησαν τα ήθη και έθιμα τους, μεταφέροντας στις νέες γενιές όλα αυτά που κληρονόμησαν από τους προγόνους τους και έτσι διατηρήθηκε όλο εκείνο το στοιχείο και κυρίως μέσα από συλλόγους, ομοσπονδίες κ.λπ.
• Είναι αναγκαία ­καθιέρωση μιας ημέρας μνήμης για τη γενοκτονία. Η οποία το 1922 είχε σαν αποτέλεσμα, από τη μια πλευρά να χάσουν τις ζωές τους αθώοι, άμαχοι του ελληνικού πληθυσμού, που κατοικούσαν στις ακτές της Μικρά Ασίας και από την άλλη να γεμίσει η Ελλάδα με εκατομμύρια πρόσφυγες. Σήμερα κάνουμε μία μεγάλη προσπάθεια, για να μπορέσουμε να ζήσουμε ειρηνικά με το λαό. που βρίσκεται στην Ανατολική πλευρά του Αιγαίου, αντιμετωπίζοντας με ρεαλισμό τη σημερινή κατάσταση, απαλλαγμένοι από οποιονδήποτε μεγαλοϊδεατισμό και προσηλωμένοι στις διεθνείς συνθήκες και στο διεθνές δίκαιο.